LỢI KHUẨN PROBIOTIC LÀ GÌ? VAI TRÒ CỦA LỢI KHUẨN ĐỐI VỚI CƠ THỂ

1. Lợi khuẩn Probiotic là gì?

Lợi khuẩn, còn gọi là probiotics, là các sinh vật sống có lợi cho sức khỏe của chúng ta. Chúng được tìm thấy trong các thực phẩm lên men như: Sữa chua, kim chi và các sản phẩm chứa probiotic bổ sung. Dưới đây là vai trò quan trọng của lợi khuẩn probiotic đối với sức khỏe.

1.1. Vai trò của lợi khuẩn

Lợi khuẩn probiotic đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì và cải thiện sức khỏe tổng thể. Bổ sung probiotic sẽ mang lại nhiều lợi ích như:  

• Cân bằng hệ vi sinh đường ruột: Lợi khuẩn probiotic giúp duy trì sự cân bằng giữa các vi khuẩn có lợi và có hại trong đường ruột. Từ đó ngăn ngừa các vấn đề như: Tiêu chảy, táo bón, viêm ruột,.... 
• Hỗ trợ hệ tiêu hóa: Lợi khuẩn giúp phân giải các chất dinh dưỡng phức tạp, tạo điều kiện để hấp thụ chất dinh dưỡng hiệu quả hơn.
• Kích thích hệ miễn dịch: Lợi khuẩn giúp kích thích sản xuất các kháng thể và tế bào miễn dịch, giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh.
• Sản xuất chất dẫn truyền thần kinh: Một số loại lợi khuẩn như: Lactobacillus, Bifidobacterium,... sản xuất các chất dẫn truyền thần kinh giúp bạn cải thiện tâm trạng và giảm căng thẳng.
• Giảm cholesterol: Lợi khuẩn có khả năng giảm mức cholesterol xấu (LDL) trong máu, từ đó giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
• Tăng cảm giác no: Lợi khuẩn giúp cải thiện quá trình trao đổi chất và kiểm soát cảm giác thèm ăn, hỗ trợ quá trình giảm cân và duy trì cân nặng lý tưởng.
• Cải thiện hàng rào bảo vệ da: Lợi khuẩn có khả năng chống viêm, giúp giảm tình trạng viêm nhiễm và mẩn đỏ trên da. Đồng thời, lợi khuẩn giúp củng cố hàng rào bảo vệ tự nhiên của da, ngăn chặn mụn phát triển và giữ độ ẩm cho da.

Lợi khuẩn probiotics là các sinh vật sống có lợi cho sức khỏe

1.2. Tổng hợp các loại thực phẩm có chứa lợi khuẩn

Lợi khuẩn probiotic được bổ sung vào cơ thể thông qua nhiều nguồn thực phẩm và sản phẩm bổ sung khác nhau. Dưới đây là tổng hợp chi tiết về các loại thực phẩm chứa lợi khuẩn và cách bổ sung chúng hiệu quả.

1.2.1. Thực phẩm lên men chứa lợi khuẩn probiotic

Đây là nhóm thực phẩm phổ biến và dễ tìm nhất, được tạo ra bởi quá trình lên men tự nhiên hoặc sử dụng vi khuẩn starter. Quá trình lên men giúp tăng cường hàm lượng dinh dưỡng và tạo ra các vi khuẩn có lợi cho sức khỏe.

1.2.1.1. Sữa chua

Sữa chua là một trong những nguồn probiotic phổ biến và dễ tiếp cận nhất. Quá trình lên men sữa với vi khuẩn Lactobacillus và Bifidobacterium giúp sữa chua có hương vị độc đáo và có nhiều lợi khuẩn. Ăn sữa chua hằng ngày sẽ giúp bạn cải thiện sức khỏe tiêu hóa và tăng cường hệ miễn dịch.

1.2.1.2. Kefir 

Kefir là loại thức uống từ sữa lên men có nguồn gốc từ các vùng núi Caucasus. Kefir chứa nhiều lợi khuẩn probiotic và nấm men có lợi, giúp cải thiện hệ tiêu hóa, tăng cường sức đề kháng, và giảm viêm nhiễm.

1.2.1.3. Kimchi

Kimchi là món ăn truyền thống của Hàn Quốc, được làm từ cải thảo và các loại rau khác, lên men với vi khuẩn Lactobacillus. Kimchi không chỉ giàu probiotic mà còn chứa nhiều vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể như: Vitamin A, C, K, B1, niacin,...

Mặc dù kimchi có nhiều lợi ích cho sức khỏe, nhưng món ăn này có hàm lượng natri cao. Do đó, những người có vấn đề về huyết áp hoặc tim mạch nên hạn ăn kimchi. Ăn nhiều natri làm tăng thể tích máu lưu thông, gây áp lực lên tim và các mạch máu, dẫn đến tăng huyết áp.

Kimchi không chỉ giàu probiotic mà còn chứa nhiều vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể

1.2.1.4. Dưa cải muối chua chứa lợi khuẩn Probiotic

Dưa cải muối chua là món ăn phổ biến ở châu Âu, được làm từ bắp cải lên men. Đây là nguồn cung cấp dồi dào lợi khuẩn Lactobacillus, vitamin C, giúp tăng cường hệ miễn dịch và cải thiện tiêu hóa.

Tuy nhiên, cũng giống như kimchi, dưa cải muối chua có hàm lượng natri cao. Do đó, người có hệ miễn dịch suy yếu, huyết áp cao hoặc đang dùng thuốc nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi ăn.

1.2.1.5. Miso

Miso là một loại tương đậu nành lên men của Nhật Bản, được sử dụng nhiều trong các món súp và nước sốt. Miso chứa nhiều lợi khuẩn probiotic, hỗ trợ tiêu hóa và cung cấp các dưỡng chất thiết yếu như: Protein, vitamin và khoáng chất. Một số nghiên cứu cho thấy miso còn giúp giảm nguy cơ mắc một số loại ung thư như: Ung thư vú, ung thư tuyến tiền liệt,...

1.2.1.6. Tempeh

Tempeh là sản phẩm từ đậu nành lên men có nguồn gốc từ Indonesia. Ngoài việc là nguồn protein thực vật chất lượng cao, tempeh còn chứa lợi khuẩn probiotic giúp cải thiện hệ tiêu hóa và tăng cường sức khỏe xương. Các vitamin và khoáng chất trong Tempeh còn giúp cải thiện sức khỏe da, giảm mụn trứng cá, eczema,...

Tempeh là nguồn protein thực vật giàu lợi khuẩn probiotic 

1.2.2. Bổ sung lợi khuẩn từ nguồn men vi sinh

Ngoài thực phẩm lên men tự nhiên, bạn cũng có thể bổ sung lợi khuẩn probiotic bằng cách sử dụng các loại men vi sinh dưới đây. 

1.2.2.1. Viên uống probiotic

Viên uống probiotic là sản phẩm bổ sung chứa nhiều chủng vi khuẩn có lợi, được bào chế dưới dạng viên nang hoặc viên nén. Dưới đây là một số viên uống probiotic phổ biến được nhiều người tin dùng:

• Culturelle: Culturelle chứa 10 tỷ lợi khuẩn Lactobacillus rhamnosus GG, thích hợp cho người lớn và trẻ em từ 3 tuổi trở lên. Viên uống Culturelle giúp giảm các triệu chứng tiêu hóa như: Đầy hơi, chướng bụng, tiêu chảy, táo bón,...
• Florastor: Florastor chứa 8 tỷ lợi khuẩn Saccharomyces boulardii, hỗ trợ điều trị tiêu chảy do vi khuẩn và rotavirus. Sản phẩm này thích hợp cho người lớn và trẻ em từ 6 tháng tuổi trở lên.
• Align: Align chứa 1 tỷ lợi khuẩn Bifidobacterium infantis, hỗ trợ giảm triệu chứng táo bón và hội chứng ruột kích thích. Viên uống Align giúp cải thiện nhu động ruột và làm mềm phân.

Viên uống probiotic được bào chế dưới dạng viên nang hoặc viên nén

1.2.2.2. Bột probiotic

Bột probiotic là hình thức bổ sung tiện lợi, dễ dàng hòa tan vào nước, sinh tố hoặc các món ăn. Bột probiotic chứa đa dạng chủng vi khuẩn và dễ dàng điều chỉnh liều lượng theo nhu cầu cá nhân. Dưới đây là một số loại bột probiotic phổ biến:

• Garden of Life Organic Super Powder: Chứa 14 tỷ lợi khuẩn từ 11 chủng vi khuẩn khác nhau, giúp tăng cường hệ miễn dịch và hỗ trợ sức khỏe đường ruột cho trẻ em. Bột probiotic này còn chứa nhiều vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa, thích hợp cho người lớn và trẻ em trên 1 tuổi.
• Sunwarrior Probiotic Formula: Chứa 60 tỷ lợi khuẩn probiotic từ 12 chủng vi khuẩn khác nhau, hỗ trợ tiêu hóa và cải thiện sức khỏe tổng thể. Sunwarrior Probiotic Formula còn chứa nhiều enzyme tiêu hóa, giúp cơ thể hấp thụ dinh dưỡng tốt hơn. Sản phẩm này phù hợp cho người lớn và trẻ em từ 4 tuổi trở lên.
• Klaire Labs Ther-Biotic Complete: Chứa 50 tỷ lợi khuẩn từ 18 chủng vi khuẩn khác nhau, giúp tăng cường hệ miễn dịch và hỗ trợ hệ tiêu hóa. Sản phẩm này chứa nhiều prebiotics giúp nuôi dưỡng lợi khuẩn đường ruột, thích hợp cho người lớn.

1.2.2.3. Đồ uống probiotic

Bên cạnh các món lên men truyền thống, hiện nay còn có thêm nhiều lựa chọn tiện lợi và đa dạng với đồ uống lên men đóng sẵn. Dưới đây là một số gợi ý các đồ uống lợi khuẩn probiotic:

• Sữa chua uống: Sữa chua uống chứa nhiều lợi khuẩn Lactobacillus và Bifidobacterium. Điều này giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, hỗ trợ tiêu hóa thức ăn, ngăn ngừa táo bón, tiêu chảy,...
• Kombucha: Kombucha chứa nhiều lợi khuẩn, vitamin B và chất chống oxy hóa, giúp  kích thích hệ miễn dịch, tăng cường khả năng chống lại vi khuẩn gây bệnh.
• Keju: Keju giúp hỗ trợ tiêu hóa thức ăn và tăng cường hệ miễn dịch. Keju còn là nguồn cung cấp canxi dồi dào, giúp cải thiện sức khỏe xương và phòng ngừa loãng xương.
• Giấm táo: Giấm táo chứa prebiotic, giúp nuôi dưỡng lợi khuẩn đường ruột, hỗ trợ tiêu hóa thức ăn, ngăn ngừa táo bón và tiêu chảy. Giấm táo còn giúp điều chỉnh lượng đường trong máu, hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường.

Sữa chua uống giàu lợi khuẩn sẽ giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột

2. Những lưu ý khi bổ sung lợi khuẩn cho cơ thể

Bổ sung lợi khuẩn probiotic vào chế độ ăn uống mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên, việc bổ sung cũng cần được thực hiện đúng cách để đảm bảo hiệu quả và tránh các tác dụng phụ không mong muốn. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng khi bổ sung lợi khuẩn probiotic cho cơ thể.

2.1. Dấu hiệu bổ sung lợi khuẩn quá mức

Mặc dù lợi khuẩn probiotic giúp cải thiện sức khỏe tiêu hóa và hệ miễn dịch, nhưng bổ sung quá mức sẽ dẫn đến một số vấn đề sức khỏe. Dưới đây là các dấu hiệu cho thấy bạn đang bổ sung lợi khuẩn quá mức.

2.1.1. Rối loạn tiêu hóa

Một trong những dấu hiệu phổ biến nhất nếu bạn bổ sung quá mức probiotic là tiêu chảy. Tiêu thụ quá nhiều lợi khuẩn sẽ làm thay đổi hệ vi sinh đường ruột, dẫn đến tiêu chảy, phân lỏng và chuột rút. Mặc dù lợi khuẩn được sử dụng để hỗ trợ tiêu hóa, nhưng bổ sung quá mức sẽ có tác dụng ngược, gây táo bón, đầy hơi và chướng bụng.

2.1.2. Phản ứng dị ứng

Một số người bị dị ứng với các chủng vi khuẩn trong lợi khuẩn. Dấu hiệu dị ứng bao gồm: Phát ban, ngứa, nổi mề đay, sưng tấy,... Trong trường hợp nghiêm trọng, dị ứng với lợi khuẩn dẫn đến khó thở và cần được chăm sóc y tế ngay lập tức.

2.1.3. Mệt mỏi và đau đầu

Khi bạn bổ sung quá mức lợi khuẩn vào cơ thể, sự cân bằng vi sinh trong đường ruột sẽ thay đổi đột ngột. Sự thay đổi này dẫn đến quá trình lên men trong ruột tăng mạnh, sản sinh ra nhiều khí và các chất phụ. Những chất này xâm nhập vào máu, gây ra các triệu chứng đau đầu và mệt mỏi.

Bổ sung lợi khuẩn quá mức có thể gây ra các triệu chứng đau đầu và mệt mỏi

2.1.4. Nhiễm trùng

Ở những người có hệ miễn dịch yếu, khả năng chống lại vi khuẩn và các tác nhân gây bệnh bị suy giảm. Khi bổ sung lợi khuẩn quá mức, cơ thể sẽ gặp khó khăn để kiểm soát sự phát triển của chúng, dẫn đến nguy cơ nhiễm trùng cơ hội. Trong trường hợp hiếm gặp, lợi khuẩn probiotic xâm nhập vào máu và gây nhiễm trùng huyết.

2.2. Dấu hiệu cho thấy bạn cần phải bổ sung lợi khuẩn ngay

Dưới đây là những dấu hiệu cho thấy bạn cần bổ sung lợi khuẩn probiotic để khôi phục sự cân bằng vi sinh trong cơ thể.

2.2.1. Rối loạn tiêu hóa

Khi hệ vi sinh đường ruột mất cân bằng, lượng vi khuẩn có hại tăng lên, dẫn đến tiêu chảy, đầy hơi, chướng bụng,... Do đó, nếu có các dấu hiệu này thường xuyên, bạn nên bổ sung lợi khuẩn probiotic để khôi phục sự cân bằng vi sinh đường ruột. Điều này sẽ giúp bạn cải thiện chức năng tiêu hóa và giảm các triệu chứng khó chịu.

2.2.2. Hệ miễn dịch yếu

Hệ vi sinh đường ruột giúp kích thích hệ miễn dịch và bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn và các tác nhân gây bệnh. Nếu bạn thường xuyên bị cảm cúm, viêm họng,.. đây là dấu hiệu cho thấy hệ miễn dịch của bạn đang suy yếu. Do đó, bạn nên bổ sung lợi khuẩn để tăng cường hệ miễn dịch và cải thiện thời gian phục hồi khi mắc bệnh.

Nếu thường xuyên bị cảm cúm, viêm họng thì đó là dấu hiệu cho thấy hệ miễn dịch của bạn đang suy yếu

2.2.3. Vấn đề tâm lý

Các vấn đề tâm lý như: Căng thẳng, lo âu, mất ngủ,... cũng làm ảnh hưởng đến hệ vi sinh đường ruột. Hệ vi sinh đường ruột có mối liên hệ chặt chẽ với não bộ thông qua trục ruột - não. Khi vi khuẩn có lợi trong ruột bị suy giảm, sự cân bằng này bị phá vỡ, ảnh hưởng đến tâm trạng và chức năng não bộ. Bổ sung probiotic giúp bạn cải thiện sức khỏe tâm lý, giảm căng thẳng, lo âu và cải thiện chất lượng giấc ngủ.

2.2.4. Sau khi dùng kháng sinh

Kháng sinh không chỉ tiêu diệt vi khuẩn có hại mà còn ảnh hưởng đến vi khuẩn có lợi trong ruột. Sau khi hoàn thành một liệu trình kháng sinh, hệ vi sinh đường ruột của bạn sẽ suy giảm nghiêm trọng và ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể. Bạn nên bổ sung lợi khuẩn sau khi dùng kháng sinh để kích thích vi khuẩn có lợi phát triển và giúp hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả hơn.

2.2.5. Các vấn đề da liễu

Bạn nên bổ sung lợi khuẩn khi có các dấu hiệu về da như: Dị ứng, viêm da, da khô, xuất hiện nhiều nếp nhăn,... Lợi khuẩn giúp cải thiện tình trạng mụn trứng cá bằng cách giảm lượng vi khuẩn có hại trên da và điều chỉnh hệ miễn dịch. Bổ sung probiotic còn giúp giảm viêm da và duy trì làn da luôn săn chắc, mịn màng.

Bổ sung probiotic giúp duy trì làn da luôn săn chắc, mịn màng

2.2.6. Vấn đề liên quan đến cân nặng

Khó giảm cân cũng là dấu hiệu cho thấy bạn cần bổ sung lợi khuẩn probiotic. Hệ vi sinh đường ruột ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa và tích trữ mỡ trong cơ thể. Mất cân bằng vi sinh làm gián đoạn quá trình này, gây khó khăn trong việc kiểm soát cân nặng. Bổ sung probiotic giúp cách cải thiện chức năng tiêu hóa, cân bằng hệ vi sinh, từ đó giúp bạn giảm cân hiệu quả hơn.

Tóm lại, lợi khuẩn probiotic đóng vai trò vô cùng quan trọng để duy trì và cải thiện sức khỏe tổng thể của bạn. Từ cân bằng hệ vi sinh đường ruột, tăng cường hệ miễn dịch đến cải thiện tình trạng tâm lý và sức khỏe làn da. Bổ sung thực phẩm lên men hoặc các sản phẩm chứa probiotic, sẽ giúp cơ thể bạn khỏe mạnh và tràn đầy năng lượng hơn. Bạn nên tham khảo ý bác sĩ để chọn lựa phương pháp bổ sung probiotic phù hợp và hiệu quả nhất cho bản thân.