Nổi đẹn: Nguyên nhân, triệu chứng và cách trị loét miệng, nhiệt miệng hiệu quả

Nổi đẹn là tình trạng xuất hiện các vết loét tròn nhỏ, mụn nước gây đau rát bên trong miệng như lưỡi, niêm mạc má, lợi, thường gặp ở trẻ nhỏ, người suy nhược cơ thể, hoặc người thường xuyên bị căng thẳng, thiếu vitamin B. Nguyên nhân có thể đến từ suy giảm miễn dịch, chế độ ăn uống thiếu lành mạnh, hoặc nhiễm virus. Dấu hiệu nhận biết bao gồm sưng đau, khó ăn uống, nóng miệng, đôi khi kèm theo sốt nhẹ. Nếu không điều trị sớm, đẹn có thể kéo dài, gây biến chứng như nhiễm trùng, biếng ăn, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Trong bài viết này, Nha khoa Tâm Đức Smile sẽ cùng bạn tìm hiểu sâu hơn về triệu chứng, nguyên nhân, cũng như các phương pháp điều trị nổi đẹn hiệu quả, giúp bạn nhanh chóng khắc phục tình trạng khó chịu này.

1. Nổi đẹn là gì? Có nguy hiểm không?

1.1. Định nghĩa nổi đẹn trong dân gian và y học

Khi bạn thấy trong miệng xuất hiện mụn nhỏ, có thể là màu trắng đục, vàng nhạt, hoặc thậm chí có mủ, đi kèm cảm giác đau rát, thì rất có thể bạn đang bị nổi đẹn. Trong dân gian, nổi đẹn thường được hiểu là hiện tượng mụn nước nhỏ li ti mọc trong miệng, đặc biệt ở lưỡi, vòm họng, hoặc nướu răng, gây khó chịu khi ăn uống và nói chuyện.

Theo y học hiện đại, nổi đẹn là một dạng viêm loét niêm mạc miệng, có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau như virus, vi khuẩn, hoặc đơn giản là phản ứng của cơ thể với môi trường nóng trong, thiếu vitamin. Đây không phải là một bệnh nguy hiểm nếu được điều trị đúng cách, nhưng lại dễ tái phát và ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống hàng ngày của bạn.

Điểm đặc biệt là nổi đẹn có thể tự lành sau vài ngày, nhưng cũng có thể kéo dài đến hơn 1 tuần nếu cơ thể bạn đang yếu hoặc chăm sóc không đúng cách.

Nổi đẹn là một dạng viêm loét niêm mạc miệng

1.2. Nổi đẹn khác gì so với nhiệt miệng, viêm loét miệng?

Rất nhiều bạn vẫn thường nhầm lẫn giữa nổi đẹn và nhiệt miệng – bởi các biểu hiện như đau, loét, hoặc rát trong miệng có phần tương đồng. Tuy nhiên, đây là ba tình trạng khác nhau về nguyên nhân và mức độ nguy hiểm:

• Nhiệt miệng thường là do nóng trong người, thiếu nước, hoặc thiếu vitamin B, C gây ra. Vết loét của nhiệt miệng thường có dạng tròn, bờ rõ, màu trắng đục, và không có mủ.
• Viêm loét miệng là thuật ngữ y học bao quát hơn, chỉ tình trạng tổn thương ở niêm mạc miệng do nhiều nguyên nhân: nhiễm khuẩn, nấm, hoặc các bệnh lý nội khoa.
• Nổi đẹn thì phổ biến hơn ở trẻ em, và thường xuất hiện ở lưỡi, nướu, hoặc má trong, đôi khi có mủ hoặc sưng đỏ nhẹ.

Vì vậy, để phân biệt chính xác, bạn nên quan sát kỹ vị trí, hình dạng, thời gian kéo dài và các triệu chứng đi kèm như sốt, hơi thở hôi, hay đau lan rộng.

1.3. Nổi đẹn có lây không? Các trường hợp cần lưu ý

Câu hỏi thường gặp: nổi đẹn có lây không? Câu trả lời phụ thuộc vào nguyên nhân gây ra nổi đẹn.

• Nếu nổi đẹn do virus Herpes simplex hoặc Coxsackie, thì có khả năng lây lan qua tiếp xúc nước bọt, dùng chung đồ ăn, hôn, hoặc không rửa tay sau khi chăm sóc người bệnh.
• Nếu nổi đẹn do nhiệt miệng, thiếu vitamin, tổn thương cơ học (cắn trúng lưỡi, dùng bàn chải cứng...), thì không lây và chỉ ảnh hưởng tới cá nhân bạn.

Do đó, nếu bạn đang sống cùng với trẻ nhỏ, người già, hoặc người có miễn dịch yếu, hãy hạn chế dùng chung muỗng đũa, ly nước, và vệ sinh tay kỹ sau khi chạm vào vùng miệng có vết loét.

2. Nguyên nhân gây nổi đẹn thường gặp

2.1. Do virus (Herpes simplex, Coxsackie…)

Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất của nổi đẹn – đặc biệt ở trẻ nhỏ – là virus Herpes simplex và virus Coxsackie. Khi bị nhiễm, những virus này tấn công vào niêm mạc miệng, gây ra các mụn nước nhỏ, sau đó có thể vỡ ra tạo thành vết loét đau rát.

Triệu chứng thường đi kèm có thể là sốt nhẹ, đau họng, và sưng nướu. Nổi đẹn do virus thường lây qua đường tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp. Đây là lý do tại sao khi bạn chăm sóc trẻ bị nổi đẹn, hãy rửa tay kỹ và tránh để bé dùng chung vật dụng cá nhân.

Nổi đẹn có thể gây ra triệu chứng đau họng

2.2. Do vi khuẩn trong khoang miệng

Khi khoang miệng của bạn không được vệ sinh đúng cách, vi khuẩn có hại sẽ sinh sôi và tạo điều kiện cho các vùng niêm mạc yếu bị tổn thương – đặc biệt là sau khi cắn phải lưỡi hay dùng bàn chải cứng. Những vi khuẩn như Streptococcus có thể gây viêm nhiễm cục bộ, dẫn đến nổi đẹn có mủ và đau rát kéo dài.

Điểm đặc trưng của nổi đẹn do vi khuẩn là vết loét có màu trắng vàng, có thể sưng tấy, và đôi khi đi kèm với hơi thở có mùi. Điều trị thường cần đến thuốc kháng sinh tại chỗ hoặc toàn thân, tùy mức độ nặng nhẹ.

2.3. Do nhiệt miệng, thiếu vitamin, stress, nội tiết

Bạn có biết rằng thiếu vitamin B12, B6, C là một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến niêm mạc miệng yếu đi và dễ bị tổn thương? Bên cạnh đó, stress kéo dài, rối loạn nội tiết, đặc biệt là trong thời kỳ hành kinh, mang thai, cũng khiến cơ thể bạn dễ bị nổi đẹn tái phát nhiều lần.

Các yếu tố này không lây lan, nhưng lại ảnh hưởng trực tiếp đến sức đề kháng niêm mạc miệng. Trong những trường hợp này, việc bổ sung thực phẩm giàu vitamin, uống đủ nước và giữ cho tinh thần thoải mái là cách đơn giản nhất để cải thiện tình trạng nổi đẹn.

2.4. Các yếu tố nguy cơ: miễn dịch yếu, vệ sinh răng miệng kém

Bạn đang gặp vấn đề với nổi đẹn liên tục dù không rõ nguyên nhân? Có thể hệ miễn dịch của bạn đang suy yếu. Người có bệnh mãn tính như tiểu đường, HIV, hoặc vừa trải qua xạ trị, hóa trị, có nguy cơ cao bị viêm loét miệng tái phát, trong đó có nổi đẹn.

Thêm vào đó, nếu bạn không đánh răng đúng cách, dùng bàn chải quá cứng, hoặc không súc miệng sau khi ăn, thì lượng vi khuẩn trong miệng sẽ dễ gây ra các ổ viêm, tạo điều kiện để mụn đẹn phát triển.

3. Dấu hiệu nhận biết nổi đẹn

Khi bị nổi đẹn, bạn sẽ cảm nhận rõ các biểu hiện đặc trưng ở vùng khoang miệng, gây khó chịu, đau rát và ảnh hưởng đến việc ăn uống, giao tiếp hằng ngày. Việc nhận biết đúng các triệu chứng và vị trí xuất hiện giúp bạn phân biệt giữa nổi đẹn với những tình trạng miệng khác như nhiệt miệng, loét áp-tơ hay viêm nướu.

3.1. Triệu chứng điển hình: nổi mụn trắng/đỏ, đau rát, có mủ

Dấu hiệu đầu tiên khi bạn bị nổi đẹn là sự xuất hiện của các mụn nhỏ li ti, có thể là mụn trắng, mụn đỏ hoặc mụn có đầu mủ. Những vết loét nhỏ thường khiến bạn cảm thấy nhức, cộm, châm chích, đặc biệt khi nói chuyện hoặc nhai nuốt.

Một số trường hợp nặng hơn sẽ kèm theo đau rát lan rộng, có thể sưng đỏ quanh vùng tổn thương, khó mở miệng, thậm chí chảy máu nhẹ khi chạm phải. Đây là dấu hiệu bạn nên theo dõi kỹ vì có thể liên quan đến nhiễm trùng nặng trong khoang miệng.

Các triệu chứng phổ biến gồm:

• Nổi mụn nhỏ màu trắng hoặc đỏ ở niêm mạc miệng
• Đau rát liên tục, nhất là khi ăn uống, đánh răng.
• Có mủ trắng bên trong mụn, đôi khi mủ vỡ ra gây loét.
• Sưng nướu, nóng miệng, có thể kèm hơi thở hôi.
• Khó ăn uống, dễ cáu gắt, mất ngủ nếu kéo dài.

Khi nổi đẹn rất khó khăn, đau đớn trong việc ăn uống

3.2. Vị trí phổ biến: lưỡi, lợi, vòm họng, môi trong

Nổi đẹn có thể xuất hiện tại nhiều vị trí trong khoang miệng, nhưng những vùng sau đây là phổ biến nhất:

• Lưỡi: đặc biệt là phần mặt dưới lưỡi hoặc rìa lưỡi, nơi thường xuyên tiếp xúc với thức ăn.
• Lợi (nướu): đặc biệt là vùng lợi trước răng cửa, nơi dễ bị tổn thương nếu chải răng sai cách.
• Môi trong: vùng giữa môi dưới, hoặc môi trên gần răng, nơi niêm mạc mềm và dễ tổn thương.
• Vòm họng hoặc vùng amidan: thường khó nhìn thấy nhưng gây cảm giác vướng, rát họng, và dễ bị nhầm với viêm họng.

Vì những vị trí nổi đẹn này đều thuộc khu vực mô mềm, chúng dễ bị ma sát, tiếp xúc với thực phẩm, dẫn đến lan rộng hoặc tái phát, đặc biệt nếu không được chăm sóc đúng cách.

3.3. Biến chứng nếu không chữa trị kịp thời

Nếu bạn chủ quan và không điều trị kịp thời, nổi đẹn có thể tiến triển thành các biến chứng nghiêm trọng:

• Nhiễm trùng lan rộng: mụn vỡ ra tạo điều kiện cho vi khuẩn tấn công.
• Viêm mô tế bào quanh miệng: đau nhức nhiều hơn, thậm chí ảnh hưởng đến vùng mặt.
• Lở loét miệng kéo dài, gây sốt cao, mất ngủ, suy giảm miễn dịch.
• Ở trẻ nhỏ, nổi đẹn có thể dẫn đến biếng ăn, mất nước, ảnh hưởng phát triển thể chất.

Vì thế, bạn đừng nên xem thường dấu hiệu nhỏ ban đầu. Nếu đẹn tái đi tái lại, gây sốt hoặc ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt, hãy đi khám ngay.

4. Nổi đẹn bao lâu thì khỏi? Có tái phát không?

Thời gian lành của một đợt nổi đẹn phụ thuộc vào mức độ tổn thương, nguyên nhân gây ra và cách chăm sóc miệng của bạn. Có người chỉ cần vài ngày là đẹn tự lành, nhưng cũng có trường hợp kéo dài trên 1 tuần nếu không chăm sóc đúng cách.

4.1. Diễn biến từ nhẹ đến nặng

• Trường hợp nhẹ: chỉ có vài mụn nhỏ, không mủ, không sưng nhiều, thường tự khỏi sau 3–5 ngày.
• Trường hợp trung bình: có mụn trắng, đau rát khi ăn uống, khó chịu, kéo dài 5–7 ngày.
• Trường hợp nặng: có mủ, loét sâu, nhiều vùng tổn thương, có thể kéo dài trên 1 tuần, thậm chí phải dùng thuốc kháng sinh hoặc kháng virus nếu do nhiễm trùng.

Nếu bạn để đẹn phát triển quá lâu mà không xử lý, vết loét có thể bội nhiễm, sưng lan ra vùng mặt, gây nhiều bất tiện trong sinh hoạt.

Thời gian lành vết nổi đẹn tùy theo mức độ tổn thương

4.2. Khi nào cần gặp bác sĩ

Dưới đây là những dấu hiệu nghiêm trọng cho thấy bạn nên đi khám chuyên khoa:

• Đẹn kéo dài hơn 7 ngày, không có dấu hiệu hồi phục.
• Đau rát lan rộng, khó nuốt, sốt cao trên 38,5°C.
• Mụn có mủ, sưng mặt, chảy máu vùng loét.
• Đẹn xuất hiện thường xuyên, tái đi tái lại nhiều lần trong năm.
• Bạn đang mang thai, hoặc có bệnh nền như tiểu đường, viêm gan, cần thận trọng hơn.

Khám sớm giúp xác định đúng nguyên nhân nổi đẹn (do virus, vi khuẩn, dị ứng hay bệnh lý khác) để có hướng điều trị phù hợp, tránh hậu quả không mong muốn.

4.3. Yếu tố làm đẹn lâu lành

Một số yếu tố có thể khiến nổi đẹn kéo dài, khó hồi phục:

• Thiếu vitamin (đặc biệt là vitamin B, C, kẽm) khiến cơ thể không tái tạo mô nhanh.
• Stress, mất ngủ, làm suy yếu hệ miễn dịch.
• Không giữ vệ sinh răng miệng, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển.
• Ăn đồ cay nóng, nhiều dầu mỡ, uống rượu bia trong thời gian bị đẹn.
• Dị ứng với kem đánh răng, nước súc miệng chứa chất gây kích ứng.
• Bạn có tiền sử loét áp-tơ mãn tính, hệ miễn dịch kém.

Vì vậy, nếu bạn đang trong giai đoạn điều trị đẹn, hãy đảm bảo ăn uống lành mạnh, uống nhiều nước, ngủ đủ giấc, và súc miệng bằng nước muối sinh lý để hỗ trợ quá trình lành vết thương.

5. Cách điều trị nổi đẹn hiệu quả

Khi nổi đẹn xuất hiện, việc điều trị đúng cách không chỉ giúp làm giảm nhanh các triệu chứng như đau rát, loét, hay sưng viêm mà còn ngăn ngừa tái phát hoặc lây lan nếu nguyên nhân đến từ virus. Trong phần này, bạn sẽ cùng khám phá các phương pháp điều trị nổi đẹn hiệu quả nhất hiện nay.

5.1. Thuốc bôi, thuốc súc miệng, thuốc uống

Đối với trường hợp nổi đẹn ở miệng hay nổi đẹn ở lưỡi gây khó chịu, bạn có thể dùng kết hợp các loại thuốc điều trị sau:

• Thuốc bôi miệng: Những loại thuốc bôi giảm đau và kháng viêm như Chlorhexidine, Oracortia, Kenalog... sẽ giúp làm dịu vết loét, giảm đau và kích thích quá trình hồi phục. Bạn nên dùng sau khi đã vệ sinh khoang miệng sạch sẽ, bôi trực tiếp lên vùng bị đẹn.
• Thuốc súc miệng: Các dung dịch nước súc miệng sát khuẩn như Listerine không cồn, Betadine Oral Rinse, hoặc nước muối sinh lý giúp làm sạch vi khuẩn và giữ khoang miệng thông thoáng, góp phần hạn chế nhiễm trùng lan rộng.
• Thuốc uống: Trong một số trường hợp nổi đẹn có mủ, đau rát kéo dài, bác sĩ có thể kê thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) hoặc thuốc giảm đau như paracetamol. Nếu nguyên nhân từ virus Herpes, bạn có thể được kê thêm thuốc kháng virus như acyclovir.

Việc sử dụng thuốc cần có chỉ định y tế, vì nếu dùng sai loại hoặc quá liều, bạn có thể gặp phản ứng phụ hoặc làm vết đẹn lan rộng hơn.

Súc miệng với nước súc miệng thường xuyên sẽ giúp hạn chế nhiễm trùng lây lan

5.2. Mẹo dân gian trị nổi đẹn: nước muối, mật ong, lá bạc hà

Ngoài thuốc tây, bạn có thể áp dụng những mẹo dân gian trị nổi đẹn hiệu quả và an toàn, đặc biệt khi triệu chứng còn nhẹ:

• Súc miệng bằng nước muối ấm: Nước muối giúp kháng khuẩn, giảm sưng, làm dịu cảm giác đau rát. Bạn nên pha nước muối loãng hoặc mua nước muối sinh lý 0.9%, súc miệng mỗi ngày 2-3 lần.
• Thoa mật ong lên vùng loét: Mật ong có tính kháng viêm tự nhiên và hỗ trợ tái tạo mô tổn thương. Bạn dùng tăm bông chấm một lượng nhỏ mật ong nguyên chất, bôi lên vùng nổi đẹn trong miệng, để yên khoảng 10–15 phút.
• Uống trà bạc hà hoặc ngậm lá bạc hà: Bạc hà giúp làm dịu vết loét, có tính mát và kháng khuẩn nhẹ. Bạn có thể dùng trà bạc hà mỗi ngày hoặc giã nát vài lá bạc hà tươi, lấy nước chấm lên vết đẹn.

Dù các biện pháp này lành tính, bạn vẫn nên theo dõi kỹ phản ứng cơ thể và không áp dụng nếu nổi đẹn có dấu hiệu sưng to, sốt cao hoặc chảy mủ.

5.3. Khi nào cần dùng kháng sinh hoặc kháng virus

Không phải lúc nào nổi đẹn cũng cần dùng đến kháng sinh hay thuốc kháng virus. Bạn chỉ nên sử dụng trong các trường hợp sau:

• Nổi đẹn có mủ, sưng đau nghiêm trọng: Đây có thể là dấu hiệu nhiễm khuẩn thứ phát, bạn cần kháng sinh để kiểm soát tình trạng.
• Triệu chứng kéo dài trên 7 ngày không cải thiện: Nếu các biện pháp dân gian và thuốc bôi không hiệu quả, bạn nên đi khám để được chỉ định đúng loại thuốc.
• Nổi đẹn do virus Herpes: Biểu hiện thường là mụn nước kèm loét, sốt, đau họng. Trường hợp này bạn cần thuốc kháng virus đặc trị, thường là acyclovir hoặc valacyclovir.
• Sốt cao, lở loét lan rộng, đau không chịu được: Đây là tình huống cần đi khám chuyên khoa để đánh giá và sử dụng phác đồ điều trị phù hợp, tránh biến chứng nặng hơn.

6. Chăm sóc và chế độ ăn uống khi bị nổi đẹn

Song song với việc điều trị bằng thuốc, bạn cũng cần chăm sóc răng miệng kỹ lưỡng và điều chỉnh chế độ ăn uống, vì đây là yếu tố quyết định đến tốc độ phục hồi cũng như khả năng tái phát của nổi đẹn.

6.1. Nên ăn gì để nhanh lành?

Chế độ ăn phù hợp sẽ giúp giảm đau, hỗ trợ kháng viêm và tăng tốc độ lành vết loét. Dưới đây là những thực phẩm bạn nên ưu tiên:

• Thức ăn mềm, dễ nuốt: Cháo, súp, sinh tố, sữa chua giúp hạn chế ma sát với vùng loét.
• Thực phẩm giàu vitamin C, A và kẽm: Như cam, bưởi, cà rốt, rau xanh đậm, hạt bí, giúp tăng cường hệ miễn dịch và phục hồi mô bị tổn thương.
• Uống nhiều nước lọc, nước mát, tránh để khoang miệng khô – yếu tố làm vết đẹn lâu lành hơn.

Nên bổ sung các thực phẩm giàu vitamin C như cam và cà rốt

6.2. Kiêng gì để không làm đẹn nặng thêm?

Có một số loại thực phẩm và thói quen bạn nên tránh tuyệt đối khi đang bị nổi đẹn, bao gồm:

• Đồ ăn cay, nóng và nhiều dầu mỡ: Như ớt, tiêu, thức ăn chiên xào, vì chúng có thể kích thích vết loét và gây rát hơn.
• Đồ uống có cồn và caffeine: Như bia, cà phê, rượu... làm mất nước khoang miệng, khiến tình trạng viêm nặng hơn.
• Các loại hạt cứng, bánh giòn, đồ ăn cứng: Vì có thể làm trầy xước niêm mạc và khiến vết đẹn lan rộng.

Hãy cố gắng ăn chậm, nhai kỹ và ưu tiên thực phẩm lành tính trong suốt thời gian bị đẹn nhé!

6.3. Vệ sinh răng miệng đúng cách

Vệ sinh miệng sạch sẽ là điều rất quan trọng để kiểm soát và ngăn ngừa nổi đẹn tái phát. Bạn nên chú ý:

• Đánh răng ít nhất 2 lần/ngày bằng kem đánh răng dịu nhẹ, tránh loại chứa chất tạo bọt mạnh như SLS.
• Sử dụng chỉ nha khoa thay vì tăm xỉa răng để làm sạch kẽ răng mà không làm tổn thương nướu.
• Súc miệng bằng nước muối sinh lý hoặc nước súc miệng sát khuẩn không cồn, đặc biệt sau khi ăn.

Ngoài ra, hãy thay bàn chải mỗi 2–3 tháng, hoặc sớm hơn nếu đang bị nhiễm khuẩn khoang miệng, nhằm tránh tái nhiễm vi khuẩn.

7. Cách phòng ngừa nổi đẹn tái phát

Việc phòng ngừa nổi đẹn tái phát không chỉ giúp bạn tránh cảm giác đau rát, khó chịu mà còn ngăn ngừa nguy cơ biến chứng viêm loét miệng hoặc lan rộng nhiễm trùng trong khoang miệng. Hãy bắt đầu từ những thói quen nhỏ hàng ngày.

7.1. Vệ sinh miệng hằng ngày bằng nước muối/nước súc miệng

Một trong những cách đơn giản và hiệu quả nhất để ngăn ngừa nổi đẹn là duy trì thói quen vệ sinh răng miệng đúng cách. Việc súc miệng bằng nước muối sinh lý hoặc các loại nước súc miệng kháng khuẩn sẽ giúp bạn tiêu diệt vi khuẩn, làm sạch khoang miệng và giữ cho môi trường trong miệng luôn ổn định.

• Nước muối sinh lý có khả năng giảm viêm, làm dịu niêm mạc và ngăn ngừa vi khuẩn phát triển – một trong những nguyên nhân gây nổi đẹn tái phát.
• Nếu bạn sử dụng nước súc miệng y tế (có thành phần Chlorhexidine), hãy dùng theo hướng dẫn để tránh làm mất cân bằng vi sinh trong khoang miệng.
• Đừng quên đánh răng đúng cách 2 lần mỗi ngày, sử dụng bàn chải mềm, thay bàn chải định kỳ và kết hợp với chỉ nha khoa nếu cần.

Nên tập thói quen súc miệng vào mỗi sáng và tối

7.2. Duy trì chế độ ăn giàu vitamin C, B, uống đủ nước

Một chế độ ăn uống lành mạnh chính là hàng rào bảo vệ tự nhiên chống lại các vấn đề về niêm mạc miệng – trong đó có nổi đẹn.

• Vitamin C đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc tăng cường sức đề kháng, giúp các mô trong miệng tái tạo nhanh và làm lành vết thương hiệu quả.
• Vitamin B1, B6, B12 giúp cải thiện hoạt động của hệ thần kinh, giảm nguy cơ viêm loét miệng tái phát do thiếu hụt dinh dưỡng.
• Uống đủ nước mỗi ngày (khoảng 2 lít) giúp giữ ẩm niêm mạc, tăng tiết nước bọt – yếu tố quan trọng trong việc bảo vệ khoang miệng khỏi vi khuẩn gây đẹn.
• Hạn chế thức ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, rượu bia, vì chúng dễ làm tổn thương niêm mạc và kích thích nổi đẹn trở lại.

7.3. Giữ tinh thần thoải mái, tránh căng thẳng

Stress, mất ngủ, căng thẳng kéo dài là nguyên nhân âm thầm khiến nổi đẹn tái phát thường xuyên mà bạn không ngờ tới.

• Khi bạn căng thẳng, cơ thể sản sinh nhiều cortisol – làm suy giảm hệ miễn dịch, tạo điều kiện cho vi khuẩn, virus phát triển trong khoang miệng.
• Thực hành thiền, yoga, thể dục nhẹ nhàng không chỉ giúp bạn thư giãn mà còn cải thiện đáng kể sức khỏe răng miệng.
• Duy trì một lối sống cân bằng, ngủ đủ giấc và tránh làm việc quá sức là cách tự nhiên để chống lại các yếu tố nội sinh gây nổi đẹn.

8. Nổi đẹn ở trẻ em và người lớn: Có gì khác nhau?

Mặc dù đều bị gọi chung là “nổi đẹn”, nhưng biểu hiện và cách chăm sóc giữa trẻ em và người lớn có sự khác biệt rõ rệt. Việc nắm rõ điều này sẽ giúp bạn có cách xử lý chính xác và an toàn hơn cho từng đối tượng.

8.1. Nguyên nhân và cách chăm sóc cho trẻ bị nổi đẹn

Trẻ em là đối tượng dễ bị nổi đẹn do hệ miễn dịch còn yếu và chưa có thói quen vệ sinh miệng đúng cách.

• Nguyên nhân phổ biến gồm: virus Herpes, tay chân miệng, sốt siêu vi, mọc răng, hoặc đơn giản là do trẻ cắn trúng niêm mạc miệng khi ăn.
• Triệu chứng thường là: nổi mụn nhỏ ở lợi, má trong, lưỡi, kèm sốt nhẹ, biếng ăn và quấy khóc.

Cách chăm sóc:

• Dùng tăm bông chấm nước muối nhẹ vệ sinh vùng miệng.
• Cho bé uống nhiều nước, ăn cháo lỏng, tránh thức ăn nóng – cứng – mặn.
• Hạn chế dùng thuốc kháng sinh, chỉ dùng khi có chỉ định của bác sĩ.
• Đưa bé đi khám nếu có dấu hiệu sốt cao, loét miệng lan rộng, mất nước.

Khi trẻ bị nổi đẹn nên cho trẻ ăn cháo loãng

8.2. Điều trị nổi đẹn ở người lớn tuổi, người có bệnh nền

Người lớn tuổi hoặc những ai có bệnh nền như tiểu đường, suy giảm miễn dịch, ung thư sẽ có khả năng phục hồi kém hơn khi bị nổi đẹn.

• Đối với nhóm này, nổi đẹn không đơn giản chỉ là vết loét nhỏ, mà có thể là biểu hiện của nhiễm trùng toàn thân nếu không xử lý sớm.

Cách điều trị nên kết hợp giữa:

• Thuốc kháng virus/kháng sinh nếu nguyên nhân do Herpes hoặc nhiễm trùng lan rộng.
• Tăng cường dinh dưỡng, vitamin B complex, bổ sung sắt nếu thiếu máu.
• Súc miệng bằng nước muối, chlorhexidine, dùng gel chống viêm theo chỉ định.

9. Khi nào nổi đẹn cần khám bác sĩ chuyên khoa?

Đa phần nổi đẹn nhẹ có thể tự khỏi sau 5–7 ngày, nhưng bạn đừng chủ quan vì có những tình huống biến chứng nghiêm trọng mà bạn không thể tự xử lý tại nhà.

9.1. Các dấu hiệu nghiêm trọng cần đi khám ngay

• Vết đẹn sưng to, lan rộng hoặc chảy mủ
• Sốt cao kéo dài trên 2 ngày, kèm đau họng và khó nuốt
• Có dấu hiệu nhiễm trùng toàn thân: mệt mỏi, hạch sưng, miệng có mùi hôi nặng
• Không ăn uống được, mất nước, đặc biệt ở trẻ nhỏ
• Tình trạng tái phát liên tục nhiều lần trong tháng

Nên xem xét đi khám ngay khi bị sốt cao liên tục

9.2. Chẩn đoán phân biệt và xét nghiệm nếu cần

Khi đến phòng khám, bác sĩ có thể đề nghị bạn thực hiện khám miệng lâm sàng để xác định đúng là nổi đẹn, không nhầm với áp-tơ, nhiệt miệng, viêm lợi.

Trong trường hợp nghi ngờ nguyên nhân virus hoặc bệnh hệ thống, bác sĩ sẽ chỉ định:

• Xét nghiệm máu, kiểm tra chỉ số viêm
• Cạo dịch mủ làm xét nghiệm vi sinh
• Soi niêm mạc nếu có nghi ngờ tổn thương ác tính

Việc chẩn đoán đúng nguyên nhân nổi đẹn sẽ giúp bạn điều trị dứt điểm, tránh tái phát về sau.

Thông tin và sản phẩm gợi ý trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể.