Sâu răng trẻ em: Nguyên nhân, dấu hiệu, tác hại và phòng ngừa

Cố vấn chuyên môn: Bác sĩ CKI – Phạm Nguyễn

- Nguyên Phó Trưởng khoa Phẫu thuật Hàm mặt - BV Răng Hàm Mặt TPHCM.
- Giấy phép hành nghề số 004447/HCM - CCHN

Đặt lịch hẹn Xem hồ sơ

1. Nguyên nhân gây sâu răng ở trẻ

Sâu răng trẻ em là một trong những vấn đề răng miệng phổ biến nhất, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, dinh dưỡng và sự phát triển toàn diện của trẻ. Để phòng tránh hiệu quả, phụ huynh cần hiểu rõ nguyên nhân sâu răng trẻ em đến từ đâu.

1.1. Vi khuẩn Streptococcus mutans và mảng bám thức ăn

Trong khoang miệng trẻ tồn tại nhiều loại vi khuẩn, trong đó vi khuẩn Streptococcus mutans là tác nhân chính gây sâu răng. Khi trẻ ăn nhiều thực phẩm chứa đường, tinh bột, phần thức ăn thừa bám lại trên răng sẽ tạo thành mảng bám răng. Vi khuẩn lợi dụng lớp mảng bám này, chuyển hóa đường thành axit, từ đó làm mòn men răng sữa và gây ra lỗ sâu răng ở trẻ.

1.2. Thói quen ăn uống nhiều đường, uống sữa buổi tối không vệ sinh răng

Trẻ nhỏ thường có sở thích ăn bánh kẹo, socola, uống nước ngọt. Đặc biệt, nhiều bé có thói quen bú bình vào ban đêm mà sau đó không được vệ sinh răng miệng. Đây là điều kiện lý tưởng khiến vi khuẩn sinh sôi, tạo axit ăn mòn răng. Thói quen này được gọi là sâu răng bú bình, thường gặp ở trẻ từ 1–3 tuổi.

1.3. Vệ sinh răng miệng không đúng cách hoặc chưa biết chải răng chuẩn

Ở độ tuổi mầm non, trẻ chưa có khả năng tự chải răng đúng cách, hoặc chải răng quá nhanh, bỏ sót nhiều vị trí. Việc vệ sinh qua loa khiến mảng bám vi khuẩn tích tụ lâu ngày, tạo điều kiện hình thành sâu răng. Ngoài ra, nếu cha mẹ không hướng dẫn kỹ lưỡng, việc lựa chọn kem đánh răng Fluoride cho bé cũng dễ bị bỏ qua, làm răng không đủ khoáng chất bảo vệ.

1.4. Yếu tố di truyền, men răng yếu

Không ít trường hợp trẻ bị sâu răng sớm xuất phát từ yếu tố di truyền. Nếu bố mẹ có men răng yếu, dễ mòn thì trẻ cũng có nguy cơ tương tự. Ngoài ra, trẻ sinh thiếu tháng, suy dinh dưỡng, hoặc thiếu canxi và vitamin D trong giai đoạn phát triển xương hàm cũng khiến men răng sữa mỏng, dễ bị axit tấn công.

2. Dấu hiệu nhận biết sâu răng trẻ em

Phát hiện sớm dấu hiệu sâu răng ở trẻ giúp cha mẹ kịp thời đưa trẻ đi khám và điều trị. Nếu để tình trạng tiến triển nặng, không chỉ gây đau nhức mà còn ảnh hưởng đến sự phát triển răng vĩnh viễn.

2.1. Xuất hiện đốm trắng hoặc nâu trên bề mặt răng sữa

Ở giai đoạn đầu, sâu răng chưa hình thành lỗ mà chỉ xuất hiện những đốm trắng đục hoặc đốm nâu nhỏ trên răng sữa. Đây là dấu hiệu men răng đã bị khử khoáng và bắt đầu yếu đi. Nếu cha mẹ chú ý quan sát, có thể phát hiện sớm và đưa trẻ đi trám răng phòng ngừa.

2.2. Có lỗ sâu nhỏ trên mặt nhai hoặc kẽ răng

Khi không được can thiệp, các đốm trắng nhanh chóng tiến triển thành lỗ sâu răng nhỏ ở mặt nhai hoặc kẽ răng. Ban đầu lỗ sâu chỉ nông, nhưng về sau axit tiếp tục phá hủy, lan vào ngà răng, khiến răng trẻ bị mẻ, vỡ.

2.3. Trẻ thường xuyên đau nhức răng, chán ăn

Khi sâu răng phát triển, trẻ thường xuyên than đau nhức răng, nhất là khi ăn đồ ngọt, nóng hoặc lạnh. Cơn đau làm trẻ biếng ăn, chán ăn, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển thể chất và tinh thần. Đây là dấu hiệu cảnh báo sâu răng đã ăn sâu vào ngà, thậm chí viêm tủy răng sữa.

2.4. Hơi thở có mùi khó chịu (hôi miệng)

Hôi miệng do sâu răng cũng là biểu hiện thường gặp. Vi khuẩn và thức ăn thừa tích tụ trong các lỗ sâu tạo ra mùi hôi khó chịu. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày mà còn khiến trẻ thiếu tự tin khi giao tiếp.

2.5. Nướu quanh răng bị sưng đỏ khi sâu răng tiến triển

Nếu sâu răng không được điều trị kịp thời, vi khuẩn sẽ lan xuống vùng nướu, gây viêm nướu, sưng đỏ, thậm chí chảy mủ. Trường hợp nặng hơn, nhiễm trùng có thể ảnh hưởng đến răng vĩnh viễn bên dưới, làm trẻ đau nhức dữ dội và phải nhổ răng sữa sớm.

3. Tác hại của sâu răng trẻ em

Sâu răng ở trẻ em không chỉ là vấn đề đau nhức tạm thời mà còn để lại nhiều hệ lụy lâu dài cho sức khỏe răng miệng và sự phát triển toàn diện của trẻ. Những tác hại của sâu răng trẻ em thường bị phụ huynh xem nhẹ cho đến khi tình trạng trở nên nghiêm trọng.

3.1. Gây mất răng sữa sớm, ảnh hưởng sự mọc răng vĩnh viễn

Răng sữa giữ vai trò quan trọng trong việc giữ chỗ cho răng vĩnh viễn mọc đúng vị trí. Khi răng sữa bị sâu răng nặng và buộc phải nhổ sớm, khoảng trống mất răng dễ khiến răng vĩnh viễn mọc lệch hoặc chen chúc. Điều này làm tăng nguy cơ phải niềng răng chỉnh nha sau này.

3.2. Làm răng vĩnh viễn mọc lệch, chen chúc

Khi trẻ mất răng sữa quá sớm do sâu răng, các răng bên cạnh có xu hướng dịch chuyển, thu hẹp khoảng trống. Kết quả là răng vĩnh viễn khi mọc sẽ không còn đủ chỗ, gây tình trạng răng mọc lệch, chen chúc, làm sai khớp cắn, ảnh hưởng đến thẩm mỹ và chức năng nhai.

3.3. Gây viêm tủy, viêm nướu, lây lan sang răng khác

Nếu không điều trị, vi khuẩn sâu răng sẽ tấn công vào tủy răng, gây viêm tủy răng sữa kèm theo đau nhức dữ dội. Tình trạng này có thể dẫn đến viêm nướu, áp-xe quanh răng và lây lan sang những chiếc răng khác. Một số trường hợp nặng, vi khuẩn còn ảnh hưởng đến sức khỏe toàn thân.

3.4. Ảnh hưởng đến dinh dưỡng và phát âm của trẻ

Sâu răng trẻ em khiến trẻ đau nhức, khó nhai, dẫn đến biếng ăn, suy dinh dưỡng. Không chỉ vậy, việc mất răng sữa sớm còn ảnh hưởng đến khả năng phát âm, khiến trẻ phát âm sai hoặc nói ngọng, làm giảm sự tự tin trong giao tiếp hằng ngày.

3.5. Trẻ mất tự tin khi giao tiếp, ảnh hưởng tâm lý

Một hàm răng không đều, bị sâu hoặc mất răng sữa sớm dễ khiến trẻ mặc cảm, tự ti trước bạn bè. Lâu dài, điều này tác động tiêu cực đến sự phát triển tâm lý và xã hội của trẻ. Trẻ có thể ngại cười, ít giao tiếp và gặp khó khăn trong học tập cũng như các hoạt động tập thể.

4. Cách phòng ngừa sâu răng trẻ em

Phòng ngừa sâu răng cho trẻ không khó, quan trọng là phụ huynh phải hình thành cho bé thói quen chăm sóc răng miệng khoa học ngay từ nhỏ.

4.1. Hình thành thói quen đánh răng Fluoride 2 lần/ngày

Trẻ cần được tập đánh răng với kem Fluoride ít nhất 2 lần mỗi ngày, đặc biệt sau bữa tối. Fluoride có tác dụng tái khoáng men răng, giúp răng chắc khỏe và chống lại sự tấn công của vi khuẩn gây sâu răng.

4.2. Hạn chế cho trẻ ăn kẹo, bánh ngọt, nước có gas

Đường và axit trong kẹo, bánh ngọt hay nước ngọt có gas là nguyên nhân chính làm tăng mảng bám và thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn Streptococcus mutans. Phụ huynh nên kiểm soát lượng đồ ngọt, thay thế bằng trái cây tươi, sữa chua ít đường để vừa bổ sung dinh dưỡng, vừa bảo vệ răng miệng.

4.3. Tập cho trẻ súc miệng nước muối sau khi ăn

Sau bữa ăn, nếu trẻ chưa thể đánh răng ngay, việc súc miệng bằng nước muối sinh lý sẽ giúp làm sạch thức ăn còn sót, giảm môi trường axit trong miệng. Đây là biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả trong ngăn ngừa sâu răng trẻ em.

4.4. Đưa trẻ khám nha khoa định kỳ 6 tháng/lần

Khám răng định kỳ giúp nha sĩ kịp thời phát hiện sâu răng giai đoạn sớm và xử lý bằng phương pháp nhẹ nhàng như trám bít hố rãnh. Ngoài ra, việc theo dõi sự phát triển răng sữa và răng vĩnh viễn giúp phụ huynh có kế hoạch chăm sóc, chỉnh nha khi cần thiết.

4.5. Biện pháp hỗ trợ: trám bít hố rãnh, fluor hóa răng

• Trám bít hố rãnh: giúp che phủ các rãnh nhỏ trên bề mặt nhai, nơi dễ tích tụ thức ăn và vi khuẩn.
• Fluor hóa răng: bác sĩ sẽ bôi Fluoride trực tiếp lên răng để tăng cường men răng, phòng ngừa sâu hiệu quả.

Với hơn 17 năm kinh nghiệm cùng mạng lưới hơn 40 chi nhánh trên toàn quốc, Nha khoa Tâm Đức Smile tự hào là điểm đến tin cậy của hàng triệu khách hàng. Sở hữu đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm và công nghệ nha khoa hiện đại, chúng tôi cam kết mang đến giải pháp nha khoa thẩm mỹ an toàn, hiệu quả bền vững và nụ cười khỏe đẹp lâu dài. Hãy liên hệ Hotline 1900.8040 để ĐẶT LỊCH THĂM KHÁM và nhận tư vấn chăm sóc răng miệng toàn diện ngay hôm nay.